Πέμπτη 28 Ιουνίου 2012

Παλιές αλλά διαχρονικές αναφορές στο Ευρωπαϊκό ζήτημα[1].

του Κώστα Μελά.



Ο ορισμός της Ευρώπης, [ανεξάρτητα και χωρίς αναφορά στα Κράτη – Έθνη που μετέχουν σ’ αυτήν] κατά την άποψή μου, προϋποθέτει δύο πολύ συγκεκριμένες ενέργειες οι οποίες βεβαίως δεν είναι ανεξάρτητες η μία από την άλλη.
Η πρώτη αφορά στην αναζήτηση σειράς κριτηρίων στη βάση των  οποίων  θα συγκροτηθεί ή μπορεί να συγκροτηθεί η έννοια «ευρωπαϊκός λαός» ο οποίος οφείλει να αναγνωρίζεται όχι μόνο ως συγχρονικό Είναι, αλλά και ως αέναο, διαρκές και δομημένο εξουσιαστικό Γίγνεσθαι. Λαός υπάρχει και νοείται μόνον όταν το συνολικό συμπαγές πλήθος συγκροτείται σ’ένα ήδη δεδομένο σώμα ,το οποίο δρα ως συλλογικός φορέας λήψης αποφάσεων που δεσμεύουν το σύνολο.  Ως μόνη πηγή της νέας εξουσίας, ο κυρίαρχος λαός θα πρέπει λοιπόν να μην είναι δυνατόν να εμφανίζεται ως φαντασιακά  υποκαταστάσιμος από «άλλους» κυρίαρχους λαούς ή διασπάσιμος ή κατακερματίσιμος σε περισσότερους «υπό-λαούς». Ως ήδη δηλαδή συγκροτημένος στον ενικό, ο λαός θα κληθεί να συντάσσεται εσαεί στον ίδιο αριθμό και ο οποίος για να δράσει πρέπει να αναγνωρίζει ως τέτοιον τον εαυτό του. Η απόφαση για τα ποια κριτήρια θα χρησιμοποιηθούν για τη συγκρότηση της έννοιας Λαός ,δεν μπορούν να θεωρηθούν αυτόδηλα.[2] Αποτελούν κατ’εξοχήν πολιτικά κριτήρια  εκφράζοντας κατά τρόπο αποφασιστικό τις εξουσιαστικές δυνάμεις της ιστορικής «στιγμής». Τα κριτήρια αυτά ποτέ δεν εμφανίζονται ως προερχόμενα από συγκεκριμένες εξουσιαστικές βουλήσεις. Ενδύονται εξ’αρχής με τον ηθικοκανονιστικό μανδύα νοηματοδοτώντας πράξεις με νέους συμβολισμούς. Μέχρι σήμερα η  ΕΕ , έχει αρνηθεί να προβεί σε τέτοιες διευθετήσεις αρνούμενη τον ουσιαστικό ρόλο του  Πολιτικού.
   Η δεύτερη προϋπόθεση αφορά τον ορισμό των γεωγραφικών συνόρων της Ευρώπης εντός των οποίων θα δημιουργηθεί η Πολιτεία – Ευρώπη (με όποια μορφή διακυβέρνησης επιλεγεί) θα συγκροτηθεί ο λαός ως μοναδική πηγή κυρίαρχης εξουσίας.
Εάν η συλλογική ταυτότητα θεωρηθεί ότι είναι σήμερα ,αυτό που ενώνει τους ανθρώπους ώστε να δεχθούν να συγκροτήσουν την έννοια «Ευρωπαϊκός Λαός» είναι η ψυχή του όλου εγχειρήματος, η ύπαρξη συγκεκριμένων ορίων και εδάφους αποτελεί το σώμα εντός του οποίου θα κατοικήσει η ψυχή και θα δημιουργηθεί ο «ευρωπαϊκός πατριωτισμός» νοούμενος ως προσπάθεια ανύψωσης διεύρυνσης και υπεράσπισης των όποιων κατακτήσεων έχουν υπάρξει, υπάρχουν ή θα υπάρξουν για τον Ευρωπαϊκό Λαό. Μέχρι σήμερα η ΕΕ έχει αποφύγει  να ορίσει τα σύνορα της επιμελώς. Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι αυτό γίνεται για λόγους σκοπιμότητας ή για λόγους εύλογης διπλωματίας. Θεωρώ ότι αυτό γίνεται λόγω πολιτικής αδυναμίας  και καταφανούς διαστρέβλωσης του ρόλου του Πολιτικού.
Οι δύο αυτές προϋποθέσεις οδηγούν ευθέως στους βασικούς λόγους ύπαρξης του Πολιτικού. Το οριοθετούν και το θεμελιώνουν κατά τρόπο στέρεο και απρόσβλητο. Το Πολιτικόν ορίζεται ως η διαδικασία οριοθέτησης ενός γεωγραφικού χώρου με απόφαση  των κατοίκων αυτού του χώρου και με την κοινή βούληση τους να τον υπερασπισθούν έναντι οποιουδήποτε εχθρού τον επιβουλεύεται.. Ουσιαστικά πρόκειται για ορισμό του Πολιτικού ως διάκριση Φίλου και Εχθρού.[3] Η αντίθεση  Φίλου και Εχθρού είναι πρωτεύουσα προϋπόθεση κάθε κοσμοκατασκευής, είναι η αναγκαία συνθήκη του ανθρώπινου τίθεσθαι εν τω κόσμω.[4] «Η διάκριση Φίλου – Εχθρού , ως εμπειρικό ανθρωπολογικό δεδομένο και κατά τούτο θεμελιακός μηχανισμός αυτοσυντήρησης , περιλαμβάνει την ειδικά πολιτική αντίθεση Εχθρού-Φίλου , δίκην ακρότατης πύκνωσής της , στο απώτατο όριο μιας κατά τα λοιπά συνεχούς κλίμακας»[5] . Υπάρχει συνεπώς ένα είδος διανύσματος η αρχική βαθμίδα του οποίου συνίσταται από την καθαρή ενόρμηση της αυτοσυντήρησης και στην απώτατη η πολιτική διάκριση Εχθρού – Φίλου ως γενεσιουργός του Πολιτικού .Το Πολιτικόν αποτελεί βαθμίδα του δημοσίου βίου συγκροτημένη εν είδει οργανωμένης αξίωσης βουλητικής κατίσχυσης , όπου η υπαρξιακή εχθρότητα είναι πυκνότατη .Μεταξύ των δύο ακραίων καταστάσεων αναδύονται άλλες όπου η πύκνωση του Πολιτικού είναι μικρότερη λόγω των πολιτισμικών παρεμβάσεων και των λοιπών κοινωνικών λειτουργιών. Όμως το Πολιτικόν ως διάκριση μεταξύ Φίλου και Εχθρού παραμένει ανεξίτηλον.[6]  Τούτο σημαίνει ότι όλες οι ενδιάμεσες καταστάσεις δεν έχουν αυτοδύναμη ύπαρξη αλλά νοηματοδοτούνται και υπάρχουν λόγω της ύπαρξης του Πολιτικού. Έτσι και κάθε είδους νομιμότητα δεν είναι προϋπόθεση αλλά προϊόν του πολιτικού αγώνα.  «…Η πολιτική αντίθεση , ως υπαρξιακή και ταυτοχρόνως δημόσια αντίθεση , παραμένει αμαγάριστη στην καθαρότητα και επιτακτικότητά της. Απαβλύνσεις ή παροξύνσεις επιδέχεται μόνο στο εσωτερικό της , αφότου έχει ήδη καθιδρυθεί στην αυτονομία της. Τούτες οι αυξομειώσεις έντασης της εχθρότητας είναι οντολογικά πλέον ετερογενείς, λόγω της έτσι και αλλιώς μεγάλης πυκνότητας προς όσες θα συνεπάγονταν διολίσθηση προς εξωπολιτικές σφαίρες της ύπαρξης, δηλαδή το οικονομικό , το πολιτισμικό και τα συναφή πεδία. Εμφανίζεται  δε εντός του κράτους , του υπέρτατου οργανωμένου Όλου ,κλειδοκράτορα  της αρμοδιότητας για την κατάταξη των Άλλων σε Φίλους και Εχθρούς – εφ’όσον κατέχει το μονοπώλιο της έννομης άσκησης βίας. Εδώ μέσα , όσα μορφώματα πολιτικής αντιστοιχούν σε τούτες τις μεταβολές υπαρξιακής έντασης , δεν συνιστούν παρά δευτερεύουσες έννοιες ,η επιπτώσεις του Πολιτικού και είτε αφορούν επιμέρους ακολουθητέες στρατηγικές είτε προκύπτουν ως φαλκιδεύσεις του Πολιτικού, όπως οι ίντριγκες , οι ραδιουργίες , οι οικονομικές δοσοληψίες  κτλ. Σήμερα θα προσθέταμε αυτονοήτως  ό,τι ονομάζεται «επικοινωνιακή πολιτική» των κομμάτων , πολιτικό star system , διεξαγωγή δημοσκοπήσεων και συναφείς εμπορικού χαρακτήρα, παραπολιτικές δραστηριότητες»[7]. Το παραπάνω απόσπασμα δείχνει με απλότητα και σαφήνεια το αυτόνομο  του Πολιτικού και το ετερώνυμο των λοιπών ενδιαμέσων καταστάσεων. 
Το ότι  το ζήτημα του Πολιτικού εκλείπει παντελώς από τη σημερινή συζήτηση για το πολιτικόν μέλλον της Ενωμένης Ευρώπης είναι πασιφανές και σε όλους γνωστόν.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, όχι μόνο στερείται στη μέχρι σήμερα πορεία της πολιτικής ολοκλήρωσης το πλέον βασικό, δηλαδή μιας αυτοδύναμης «πολιτικής ύπαρξης» αλλά αρνείται ευσχήμως την όποια συζήτηση περί αυτού. Η όποια «πολιτική» έκφραση υπάρχει σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αποτελεί τη συνισταμένη των «διακυβερνητικών» βουλήσεων των εθνικών κυβερνήσεων. Οι βουλήσεις αυτές ουσιαστικά συνίστανται σε μια διεύρυνση της εσωτερικής πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο, και οι εθνικές κυβερνήσεις δρουν πρωτίστως και αποκλειστικώς ως εκφραστές των εθνικών συμφερόντων. Η «κοινή υπόθεση» της Ευρώπης δεν μπορεί να είναι στόχος «διακρατικών» συμφωνιών, αλλά το κοινό αγαθόν μιας ενιαίας πολιτικής βούλησης. Μέχρι τώρα υπάρχει υπεραπασχόληση με την οικονομική οργάνωση της ενώ ουδόλως απασχολεί η πολιτική της υπόσταση. Το θέμα της κοινής εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας που αφορά στην καθαυτή «πολιτική» ύπαρξη της Ενωμένης Ευρώπης, σιωπηρά παραπέμπεται εις «τας  ελληνικάς καλένδας».
Η πολιτική υπόσταση της, κυριολεκτικά έχει «ανατεθεί» στις ΗΠΑ. Παρότι τα κράτη που συμμετέχουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτουν στρατό, τούτος βρίσκεται ενταγμένος στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, την ηγεσία του οποίου ασκούν με απόλυτο και αδιαμφισβήτητο τρόπο οι ΗΠΑ. Στο διαμορφούμενο νέο διεθνές σκηνικό, κανένας λόγος δεν γίνεται για τον πολιτικό ρόλο της Ενωμένης Ευρώπης και αν γίνεται, αφορά σε συζητήσεις περιθωριακές, αντιφατικές και ελάχιστα πειστικές.
Σιωπηρώς ισχύει η αρχή της «υποταγής» και μέσω της «υποταγής» εξασφαλίζεται η πολιτική προστασία από την υπερδύναμη της αντίπερα όχθης του Ατλαντικού. Ενώ στο οικονομικό πεδίο επανειλημμένως οριοθετούνται ως ανταγωνιστές, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία και μάλιστα πλείστα όσα αναφέρονται για τους επερχόμενους «οικονομικούς πολέμους», στο Πολιτικό επίπεδο που αποτελεί το ΛΟΓΟ ΥΠΑΡΞΗΣ κάθε Οντότητας , η Ενωμένη Ευρώπη αναζητεί ακόμη τον υποτιθέμενο ΕΧΘΡΟ της σε χώρους όπως η τρομοκρατία , η μετανάστευση  και τη διακίνηση των ναρκωτικών , δηλώνοντας απερίφραστα ότι η «ευημερία» αποτελεί το ύψιστον πολιτικόν αγαθό. Γιατί όμως υπάρχει η συγκεκριμένη συμπεριφορά ;


Κώστας  Μελάς


[1] Κ. Μελάς, Η Σαστισμένη Ευρώπη, Εξάντας 2009.
[2] Κ. Τσουκαλάς , «Η εξουσία ως Λαός και ως Έθνος» Θεμέλιο  1999.
[3] C.Schmitt, Η Έννοια του Πολιτικού .Κριτική 1988. Π .Κονδύλης , Ισχύς και Απόφαση , Θεμέλιο 1992. 

[4]  Για μια ενδελεχή όσο σφαιρική ανάλυση της έννοιας του πολιτικού βλέπε : Αιμ. Μεταξόπουλος ,    Αυτοσυντήρηση , Πόλεμος , Πολιτική , Λιβάνης 2005.

[5] Ο.π. , σελ. 97.
[6] Δ. Μαρκής , Η κατασκευή της Ευρώπης , Κριτική , 2000 σελ. 55.
[7] Αιμ. Μεταξόπουλος , Ο. π , σελίδα  99.