του Κώστα Μελά.
Στον Πίνακα 1 παρουσιάζεται η εξέλιξη του εξωτερικού χρέους
της Τουρκίας την περίοδο διακυβέρνησης της χώρας από τις κυβερνήσεις του
κόμματος Ελευθερίας και Ανάπτυξης (2002-2012).
Το εξωτερικό χρέος στο τέλος του Απριλίου 2013 ανέρχεται σε 340 δις
δολάρια ΗΠΑ. Ως ποσοστό του ΑΕΠ
βρίσκεται στο 43%. Το ένα τρίτο από αυτό ανήκει στο δημόσιο τομέα . Τα υπόλοιπα
2/3 ανήκουν στον ιδιωτικό τομέα. Το
χρέος προς το ΔΝΤ αποπληρώνεται το μήνα Μάιο . Ενώ ουσιαστικά το εξωτερικό
χρέος , ως % του ΑΕΠ, παρουσιάζει μείωση , παρατηρείται ταυτόχρονα και αλλαγή
στη σύνθεση του. Το ιδιωτικό χρέος από περίπου 40,0% του ΑΕΠ το 2002 , έχει
φθάσει στο 67,0% του ΑΕΠ το 2012. Αυτό συνέβη επειδή οι κυβερνήσεις του
κόμματος Ανάπτυξης και Δικαιοσύνης
κυριολεκτικά ακολούθησαν κατά γράμμα τις εντολές του ΔΝΤ ανοίγοντας την
οικονομία τους στην εισροή ξένων κεφαλαίων μέσω των ιδιωτικοποιήσεων[1].
Το ιδιωτικό χρέος καταλαμβάνει τα 2/3 του συνολικού
εξωτερικού χρέους . Σε απόλυτα νούμερα ανέρχεται , στο τέλος του 2012, σε 226
δις δολάρια ΗΠΑ. Από τις αρχές του 2002 το
άνοιγμα της τουρκικής οικονομίας στις χρηματοπιστωτικές αγορές επέτρεψε την
εισροή ξένων δανειακών κεφαλαίων πάσης φύσεως. Εκείνο που πραγματικά είναι
ανησυχητικό είναι ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας το
βραχυπρόθεσμο εξωτερικό ιδιωτικό χρέος
το Φεβρουάριο του 2013 ξεπερνά τα 150 δις δολάρια ΗΠΑ. Το υπόλοιπο θεωρείται
ότι αποτελεί μακροχρόνιο εξωτερικό χρέος (περίπου 75 δις δολάρια ΗΠΑ). Το 39,0% του μακροχρονίου εξωτερικού
ιδιωτικού χρέους ανήκει στον χρηματοπιστωτικό τομέα (περίπου 30 δις δολάρια
ΗΠΑ). Το
24,0% κατέχει ο τομέας κατασκευών και real estate,
(περίπου 18 δις δολάρια ΗΠΑ). Επίσης το 17,3% κατέχει ο τομέας μεταφορών, μεταξύ
των οποίων Turkish Airlines και Pegasus (13 δις δολάρια), το 12,0% (9 δις
δολάρια) ο τομέας ενέργειας , το 9,3%(7 δις δολάρια) οι επιχειρήσεις
πληροφορικής και επικοινωνίας, το 5,3% (4 δις δολάρια) οι επιχειρήσεις τροφίμων
και το 4,0% (3 δις δολάρια ) οι επιχειρήσεις κλωστοϋφαντουργίας.
Γίνεται σαφές ότι ο εξωτερικός δανεισμός του τουρκικού
ιδιωτικού τομέα (εκτός από τον τεράστιο δανεισμό σε εγχώριο νόμισμα) υπόκειται
καθημερινά στην βάσανο των εξελίξεων της συναλλαγματικής ισοτιμίας της
Τουρκικής λίρας σε σχέση με το δολάριο και τα άλλα ισχυρά νομίσματα. Στο μέτωπο
αυτό οι εξελίξεις δεν είναι καθόλου ευοίωνες μέχρι σήμερα ,όπως αναλύω στο
αναφερόμενο σύγγραμμα. Παρόμοιες
καταστάσεις είναι γνωστές στην πρόσφατη ιστορία (κρίση χωρών της ΝΑ Ασίας το
1997). Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η
συνεχής προσπάθεια της Κεντρικής Τράπεζας της χώρας να συσσωρεύσει
συναλλαγματικά αποθέματα (και με δανεισμό) ώστε να μην βρεθεί απροετοίμαστη σε
δύσκολες καταστάσεις.
Πίνακας 1
|
Ακαθάριστο εξωτερικό χρέος της Τουρκίας (σε δις
δολάρια ΗΠΑ)
|
||||||
|
Έτος
|
Ιδιωτικός
|
ΔΝΤ
|
Δημόσιος
|
Συνολικό
|
%ΑΕΠ
|
|
|
Τομέας
|
Τομέας
|
Εξωτερικό
|
||||
|
Χρέος
|
||||||
|
2002
|
43
|
22
|
65
|
130
|
56,2
|
|
|
2003
|
49
|
24
|
71
|
144
|
47,3
|
|
|
2004
|
64
|
21
|
76
|
161
|
41,2
|
|
|
2005
|
85
|
15
|
71
|
171
|
35,4
|
|
|
2006
|
121
|
11
|
76
|
208
|
39,6
|
|
|
2007
|
161
|
7
|
82
|
250
|
38,6
|
|
|
2008
|
189
|
9
|
83
|
281
|
37,9
|
|
|
2009
|
172
|
9
|
88
|
269
|
43,7
|
|
|
2010
|
191
|
7
|
94
|
292
|
39,9
|
|
|
2011
|
200
|
4
|
100
|
304
|
39,3
|
|
|
2012
|
226
|
2
|
109
|
337
|
42,8
|
|
|
Πηγή: Κεντρική Τράπεζα Τουρκίας.
|
||||||
[1]
Για τα θέματα αυτά δες : Σ. Λυγερός-Κ. Μελάς,
Μετά τον Ερντογάν τι; Εκδόσεις Πατάκη Απρίλιος 2013. Ειδικά το τέταρτο
μέρος : Ακτινογραφώντας την Τουρκική
Οικονομία σ.311-544.
