Κυριακή 25 Μαρτίου 2012

Ζοφερή η εικόνα της Ελληνικής Οικονομίας.


Του Κώστα Μελά.
Οι απόψεις του Διοικητή της ΤτΕ , σχετικά με τα προτεινόμενα μέτρα της οικονομικής πολιτικής , είναι παγκοίνως γνωστό ότι διέπονται κατ’ ουσία, από την ίδια οικονομική πολιτική που διέπει τις προτάσεις της τρόϊκας . Μάλιστα σε πολλά σημεία μπορούμε να ισχυριστούμε ότι τις υπερκεράζει. Ως εκ τούτου θεωρούμε τουλάχιστον περιττό και άνευ αξίας εκ μέρους μας, να αναλωθούμε στην αξιολογική πλευρά της εκθέσεως για τη ΝΠ της ΤτΕ. Αυτό που θεωρούμε σημαντικό να πράξουμε μέσω αυτού του άρθρου , είναι να χρησιμοποιήσουμε τα στοιχεία που περιέχονται στην έκθεση και να δώσουμε μια σαφή εικόνα της πραγματικότητας της οικονομίας , όπως βεβαίως αυτή έχει διαμορφωθεί με την εφαρμογή του συγκεκριμένου προγράμματος οικονομικής πολιτικής  . Κυρίως θα επικεντρωθούμε σε εκείνες τις οικονομικές μεταβλητές που αποτελούν κλειδιά στη μεγέθυνση του προϊόντος και επομένως των βασικών συνιστωσών των γενικότερων οικονομικών εξελίξεων. Με τον τρόπο αυτό επιθυμούμε να περιγράψουμε τις εξελίξεις και τις προοπτικές της οικονομικής δραστηριότητας , αποφεύγοντας με τον τρόπο αυτό , όσο το δυνατόν τις αξιολογικές κρίσεις. Λοιπόν:
Ο σύνθετος δείκτης οικονομικής δραστηριότητας (που καταρτίζει η ΤτΕ)αποτυπώνει την συνεχιζόμενη επιδείνωση του μακροοικονομικού περιβάλλοντος δεδομένου ότι μειώθηκε κατά 5 εκατοστιαίες μονάδες το 2011.
Η ιδιωτική κατανάλωση μειώθηκε κατά -7,0% το εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2011 έναντι -3,6% το 2010. Η υποχώρηση της ιδιωτικής κατανάλωσης στο εννεάμηνο αποδίδεται στη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, λόγω τόσο της μείωσης των αμοιβών ) όσο και της σημαντικής μείωσης του αριθμού των απασχολουμένων
Η Δημόσια κατανάλωση μειώθηκε κατά -10,7% στο ίδιο διάστημα έναντι μείωσης -7,2% το 2010.
Οι Ακαθάριστες Επενδύσεις Παγίου Κεφαλαίου μειώθηκα το εννεάμηνο του 2011 κατά 19,2% έναντι 15,2% το 2010. Εδώ έχουμε μια σαφή χειροτέρευση σε μια μεταβλητή που αποτελεί κλειδί σε οποιαδήποτε περίπτωση μεγέθυνσης της οικονομίας.  Η μείωση των ακαθάριστων επενδύσεων πάγιου κεφαλαίου που καταγράφηκε το 2010 (-15,0%) συνεχίστηκε με εντονότερο ρυθμό (-19,2%) και το εννεάμηνο του 2011 (α’ τρίμ.: -23,4%, β’ τρίμ.: -18,4%, γ’ τρίμ.: -15,2%). Η εξέλιξη αυτή αντανακλά κυρίως τη συνεχιζόμενη μεγάλη μείωση των επενδύσεων σε εξοπλισμό μεταφορών (-39,5%) και σε κατοικίες (-21,8%). Αρνητικά ωστόσο επηρεάζει τις επενδύσεις και η περαιτέρω συρρίκνωση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), οι εκταμιεύσεις του οποίου μειώθηκαν το εννεάμηνο του 2011 κατά 28,3% (σύνολο έτους: -17,1%) έναντι του αντίστοιχου διαστήματος του 2010. Το τελευταίο τρίμηνο του 2011 εκτιμάται ότι οι επενδύσεις συνέχισαν να μειώνονται, όπως τεκμαίρεται από την εξέλιξη των εκταμιεύσεων του ΠΔΕ και τη μείωση των υπολοίπων των μακροχρόνιων (άνω των 5 ετών) δανείων προς τις επιχειρήσεις σε αρκετούς κλάδους οικονομικής δραστηριότητας. Όσον αφορά το 2012, το ΠΔΕ τελικά, το Φεβρουάριο του 2012, αποφασίστηκε να ανέλθει σε 7,3 δισεκ. ευρώ, δηλ. αύξηση 5,9% έναντι των εκτιμήσεων των πραγματοποιήσεων του 2011, ενώ η Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού 2012 προέβλεπε κονδύλιο 7,7 δισεκ. ευρώ.
 Η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία του τομέα της βιομηχανίας, περιλαμβανομένης και της ενέργειας, το εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2011 υποχώρησε κατά μέσο όρο κατά 8,4%, έναντι μείωσης κατά 4,4% το αντίστοιχο εννεάμηνο του 2010. Ανάλογη πτώση κατέγραψε το 2011 και ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής, καθώς η παραγωγή του συνόλου της βιομηχανίας μειώθηκε κατά 8,4% κατά μέσο όρο, ενώ εντονότερη ήταν η κάμψη της παραγωγής της μεταποίησης (-9,5%). Η κάμψη της βιομηχανικής παραγωγής το 2011 προήλθε από όλες τις κατηγορίες αγαθών. Ωστόσο, τη μεγαλύτερη συμβολή σε αυτή την κάμψη είχαν η ενέργεια (3,4 ποσοστιαίες μονάδες)  και τα ενδιάμεσα αγαθά (2,5 ποσοστιαίες μονάδες). Εξάλλου, μεγαλύτερη σε σχέση με το 2010 ήταν και η μείωση της παραγωγής των διαρκών καταναλωτικών αγαθών, ενώ συνεχίστηκε η πτώση της παραγωγής κεφαλαιακών και μη διαρκών καταναλωτικών αγαθών. Οι εξελίξεις στη βιομηχανική παραγωγή θα ήταν δυσμενέστερες αν οι επιχειρήσεις δεν είχαν κατευθύνει την παραγωγή προς τις εξαγωγές, όπως προκύπτει από την αύξηση των εξαγωγών αγαθών και από την άνοδο του δείκτη κύκλου εργασιών της βιομηχανίας στην εξωτερική αγορά (σε τρέχουσες τιμές) κατά 21,6% το 2011. Ανησυχητική ήταν ωστόσο η μείωση, το Νοέμβριο και το Δεκέμβριο του 2011, του κύκλου εργασιών της βιομηχανίας στην εξωτερική αγορά. Για πρώτη φορά ύστερα από συνεχείς αυξήσεις επί 23 μήνες, ο δείκτης αυτός σημείωσε κάμψη (σε τρέχουσες τιμές) κατά 5,8% (Νοέμ.) και κατά 2,5% (Δεκ.) σε ετήσια βάση.
Η μείωση των επενδύσεων το 2011 για τέταρτο έτος, η μείωση της απασχόλησης και η άνοδος του ποσοστού των μακροχρόνια ανέργων συνετέλεσαν στη συρρίκνωση του δυνητικού ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας, από 1,75% το 2005-2008 σε αρνητικό μέγεθος το 2011.
Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών μειώθηκε κατά 8,3% το 2011 και έφθασε τα 21,1 δισεκ. ευρώ ή 9,8% του ΑΕΠ (από 10,1% το 2010 και 14,9% το 2008), κυρίως λόγω της παρατεταμένης ύφεσης στην εσωτερική αγορά, η οποία κατά την τριετία 2009-2011 περιόρισε σημαντικά τη δαπάνη για εισαγωγές σχεδόν όλων των κατηγοριών προϊόντων εκτός των καυσίμων.
Οι εισπράξεις από εξαγωγές αγαθών εκτός καυσίμων και πλοίων, αφού μειώθηκαν κατά 17,8% το 2009 λόγω της παγκόσμιας ύφεσης, άρχισαν να ανακάμπτουν από τα μέσα του 2010 (εμφανίζοντας πολύ χαμηλό ρυθμό μείωσης για ολόκληρο το έτος:-1,3%) και το 2011 αυξήθηκαν κατά 17,3%, με αποτέλεσμα να υστερούν πλέον μόνο κατά 4,9% από το επίπεδο του 2008, το οποίο αναμένεται να υπερβούν εντός του 2012. Σύμφωνα με τα αναλυτικά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, η άνοδος των εισπράξεων από εξαγωγές το 2011 αφορούσε όλες τις κατηγορίες προϊόντων. Η κατηγορία των προϊόντων μεταλλουργίας (εισπράξεις: +45%) είχε τη μεγαλύτερη συμβολή στη συνολική άνοδο των εξαγωγικών εισπράξεων εκτός καυσίμων, ακολουθούμενη από τα χημικά, τα αγροτικά προϊόντα και το μηχανολογικό εξοπλισμό.

Όσον αφορά τις εισαγωγές αγαθών, από τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος , προκύπτει ότι η σωρευτική μείωση των σχετικών πληρωμών κατά την τριετία 2009-2011 (-36,5%,) προήλθε από όλες τις κατηγορίες εκτός των καυσίμων . Οι μεγαλύτερες μειώσεις καταγράφηκαν στις πληρωμές για εισαγωγές διαρκών καταναλωτικών αγαθών (-63,1%) και για εισαγωγές κεφαλαιακών αγαθών (-63,8%).
Μικρότερη ήταν η μείωση των πληρωμών για εισαγωγές μη διαρκών καταναλωτικών αγαθών (-34,8%) και για εισαγωγές πρώτων υλών (πλην πετρελαίου) και  ημικατεργασμένων/ενδιάμεσων προϊόντων (-32,4%). Επομένως, στη συνολική μείωση των πληρωμών για εισαγωγές αγαθών εκτός καυσίμων και πλοίων την τριετία 2009-2011 συνέβαλαν κατά 44,5% τα μη διαρκή καταναλωτικά αγαθά, κατά 44% τα κεφαλαιακά αγαθά, κατά 21% τα διαρκή κεφαλαιακά αγαθά και κατά 13,5% οι πρώτες ύλες και ημικατεργασμένα προϊόντα, ενώ συμβολή προς την αντίθετη κατεύθυνση κατά 23% είχαν τα “μη ταξινομημένα αγαθά” .
Τα στοιχεία αυτά υποδηλώνουν ότι:
– Πρώτον, η μεγάλη μείωση των επενδύσεων λόγω της ύφεσης περιόρισε δραστικά τις εισαγωγές κεφαλαιακών αγαθών.
–Δεύτερον, η μείωση των εισοδημάτων επηρέασε τις εκτιμήσεις των νοικοκυριών για το “μόνιμο” (δηλ. το μακροχρόνιο) εισόδημά τους, συντελώντας μέχρι στιγμής σε μείωση του μεριδίου των εισαγόμενων αγαθών σχετικά μεγάλης αξίας (δηλ. κυρίως των διαρκών καταναλωτικών αγαθών) στο σύνολο των εισαγομένων αγαθών, όχι όμως και του μεριδίου των μη διαρκών καταναλωτικών αγαθών, το οποίο αυξήθηκε (δεδομένου ότι η ελαστικότητα της ζήτησης μη διαρκών καταναλωτικών αγαθών ως προς το εισόδημα είναι μικρότερη από τη μονάδα).
– Τρίτον, η σχετικά υψηλή συμμετοχή εισαγόμενων εισροών στην ελληνική παραγωγή είχε ως αποτέλεσμα να είναι σχετικά περιορισμένη η μείωση των πληρωμών για εισαγωγές πρώτων υλών και ημικατεργασμένων/ενδιάμεσων προϊόντων (οι οποίες μάλιστα μειώθηκαν σημαντικά μόνο το 2009, ενώ το 2010 και το 2011 αυξήθηκαν και αναμένεται ότι θα αυξηθούν περαιτέρω) και να διευρυνθεί το μερίδιό τους στο σύνολο. Ειδικότερα το 2011 παρατηρήθηκε αύξηση των πληρωμών για εισαγωγές προϊόντων των κλάδων της μεταλλουργίας και των χημικών (πρώτων υλών και ενδιαμέσων προϊόντων), οφειλόμενη εν μέρει στην άνοδο των τιμών, καθώς και στην καθώς και στην ανεπάρκεια της εγχώριας παραγωγής.

Νομίζω ότι τα λόγια είναι περιττά. Όλα τα στοιχεία που αφορούν στις βασικές μακροοικονομικές μεταβλητές είναι αδιάψευστοι μάρτυρες μιας τραγωδίας η οποία συνειδητά επιλέχθηκε και εφαρμόζεται με στόχο την «εξυγίανση της ελληνικής οικονομίας». Από  πουθενά δεν προκύπτει λόγος ικανός ότι το έτος 2012 αυτές θα μεταβληθούν σε θετικές οι  μακροοικονομικές εξελίξεις.  
Αβίαστα επομένως προκύπτει το  συμπέρασμα από τα παραπάνω λεγόμενα ,  ότι τα όλα τα στοιχεία παρουσιάζουν  μια ζοφερή εικόνα για την ελληνική οικονομία. Εκείνα  που πραγματικά τρομάζουν,  είναι τα στοιχεία που αφορούν στην παραγωγή (προσφορά) που βρίσκεται καθηλωμένη σε  πολύ χαμηλά επίπεδα παρά τις τρομακτικές μειώσεις στο κόστος εργασίας , διαψεύδοντας εξ αρχής ότι είναι δυνατή μια ανάκαμψη μόνο μέσω της μειώσεως των μισθών .  . Όσοι επέβαλλαν το συγκεκριμένο πρόγραμμα θεωρούν ότι υπάρχει σημείο στο οποίο θα σταματήσει αυτή η επιλεγμένη κάθοδος. Αν δεν ανακάμψει η παραγωγή , κάτι που δεν μπορεί να γίνει χωρίς την αύξηση των επενδύσεων, αλλά και της συνολικής ζήτησης νομίζω ότι δεν είναι εύκολο να βρεθεί κανένα σημείο ισορροπίας στην ελληνική οικονομία η οποία κινδυνεύει να κατρακυλάει διαρκώς

Κώστας Μελάς.  23.03.2012